Vị trí, địa hình và thời tiết

Hồ Trường Tân là một hồ nước nhân tạo nằm ở phía đông bắc bán đảo Triều Tiên.[28] Cái tên Chosin, phiên âm tiếng Nhật của từ Trường Tân, được lực lượng Liên Hợp Quốc dùng để gọi hồ nước này do họ sử dụng bản đồ lỗi thời của người Nhật.[29] Trọng tâm chính của trận chiến là xung quanh tuyến đường dài 78 dặm (126 km) nối Hungnam với hồ Trường Tân,[30] đóng vai trò như đường máu thoát thân duy nhất của lực lượng Liên Hợp Quốc.[31] Thông qua tuyến đường này, Yudami-ni và Sinhung-ni,[lower-alpha 4] lần lượt ở phía tây và phía đông hồ Trường Tân, được kết nối tại Hagaru-ri (nay là Changjin-ŭp). Từ đây, tuyến đường tiếp tục xuyên qua Koto-ri và cuối cùng đến cảng Hungnam.[32] Dân cư khu vực quanh hồ Trường Tân khá thưa thớt.[33]

Trận chiến diễn ra trên một số địa hình rất hiểm trở giữa thời điểm tiết trời mùa đông khắc nghiệt nhất trong suốt Chiến tranh liên Triều.[2] Tuyến đường trọng tâm cắt qua địa hình đồi núi, với nhiều dốc đứng. Từ một số cao điểm như đèo Funchilin và đèo Toktong, có thể nhìn thấy toàn chiều dài tuyến đường. Chất lượng đường kém, vài đoạn chỉ là đường mòn toàn sỏi.[32] Ngày 14 tháng 11 năm 1950, một đợt không khí lạnh từ Siberia tràn qua hồ Trường Tân, khiến nhiệt độ giảm mạnh, theo ước tính, xuống tận −36 °F (−38 °C).[34] Thời tiết lạnh giá cộng với việc mặt đất đông cứng tuyết, gây ra nguy cơ đáng kể về thương vong do lạnh cóng, đường băng trơn trượt và trục trặc vũ khí. Vật tư y tế đóng đá; ống morphine gây mê phải được rã đông trong miệng y sĩ trước khi tiêm; huyết tương đông lạnh thì vô dụng trên chiến trường. Thậm chí, việc cắt bỏ quần áo để sơ cứu vết thương còn có thể gây hoại tử và tê cóng cho thương binh. Nhiệt độ quá thấp cũng khiến pin dùng cho xe Jeep và radio nhanh chóng bị chai.[35] Dầu bôi trơn súng ống hóa keo, vô dụng trên chiến trường, lò xo kim hỏa không bật đủ mạnh để khai hỏa và đạn rất dễ kẹt.[36]

Lực lượng và chiến lược

Mặc dù Sư đoàn 1 Thủy quân lục chiến đã đổ bộ xuống Wonsan như một phần của Quân đoàn X do Almond lãnh đạo, Almond và Thiếu tướng Oliver P. Smith của Sư đoàn 1 Thủy quân lục chiến lại không ưa nhau từ cuộc họp trước đổ bộ ở Inchon.[37] Almond tự tin diễn thuyết về sự dễ dàng khi đổ bộ dù chưa từng tham gia đổ bộ lần nào.[38] Trái với báo cáo từ trụ sở cấp cao ở Tokyo, Smith tin chắc rằng có rất đông quân Trung Quốc ở Triều Tiên,[39] Almond thì lại cảm thấy Smith quá thận trọng.[40] Mối bất hòa giữa hai chỉ huy khiến Smith làm chậm bước tiến tới hồ Trường Tân của Sư đoàn 1 Thủy quân lục chiến khi kháng chỉ thị từ Almond.[41] Trên đường hành quân, Smith cho thiết lập các điểm tiếp liệu và đường băng ở Hagaru-ri và Koto-ri.[42]

Trong lúc Quân đoàn X áp sát hồ Trường Tân, người Trung Quốc cũng đã xây dựng xong chiến lược của họ, dựa trên những kinh nghiệm từ Nội chiến Trung Quốc.[43] Với giả định rằng lực lượng Liên Hợp Quốc sẽ ít hiện diện tại hồ Trường Tân, Tập đoàn quân 9 trước tiên tiêu diệt các đơn vị đồn trú của Liên Hợp Quốc tại Yudami-ni và Sinhung-ni rồi tiến về phía Hagaru-ri.[43] Dự đoán đa phần Quân đoàn X buộc phải di chuyển để giải cứu các đơn vị bị tấn công, Tập đoàn quân 9 sau đó sẽ chặn và bẫy lực lượng nòng cốt của Liên Hợp Quốc trên đoạn đường nối giữa Hagaru-ri và Hungnam.[43] Tập đoàn quân 9 ban đầu bố trí 8 sư đoàn nhập trận,[44][45] tập trung phần lớn lực lượng tại Yudami-ni và Sinhung-ni.[43]

Thiếu thông tin tình báo chính xác về lực lượng Liên Hợp Quốc là lỗ hổng trong kế hoạch của Trung Quốc.[46] Mặc dù Quân đoàn X bị dàn mỏng ở đông bắc Hàn Quốc, phần lớn Sư đoàn 1 Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ bao gồm Trung đoàn 5, Trung đoàn 7 và Trung đoàn 11, đã tập trung tại Yudami-ni.[47][48] Ngoài ra, Hagaru-ri quan trọng về mặt chiến lược, nơi có sẵn một điểm tiếp liệu và một đường băng C-47 đang xây dựng,[49] lại không được người Trung Quốc ưu tiên dù được Trung đoàn 7 và Trung đoàn 1 Thủy quân lục chiến bảo vệ lỏng.[50] Chỉ có một mình Đội trung đoàn chiến đấu 31 (RCT-31), một đội tác chiến cỡ trung đoàn non yếu và mới được thành lập của Sư đoàn 7 Bộ binh Hoa Kỳ, được rải mỏng dọc theo bờ phía đông hồ Trường Tân.[51] Những đơn vị kể trên về sau là đối tượng hứng mũi giùi tấn công của Trung Quốc. Sư đoàn 1 Thủy quân lục chiến có quân số 25.473 người đầu trận,[52] được tăng cường thêm đơn vị Biệt kích (Độc lập) 41 Thủy quân lục chiến Hoàng gia Anh và hai trung đoàn từ Sư đoàn 3 và Sư đoàn 7 Bộ binh.[2] Lực lượng Liên Hợp Quốc có tổng quân số rơi vào khoảng 30.000 người trong suốt trận chiến.[2] Họ cũng được hỗ trợ không quân rất tốt khi chiến đấu ở một trong những vùng tập kết sức mạnh không quân lớn nhất Chiến tranh liên Triều,[53] Phi đội 1 Thủy quân lục chiến tại Sân bay Yonpo và 5 tàu sân bay từ Lực lượng Đặc nhiệm 77 Hải quân Hoa Kỳ có thể cho xuất kích 230 chuyến mỗi ngày để hỗ trợ trên không trong suốt trận chiến.[53] Trong khi đó, Bộ Chỉ huy Quân nhu Viễn Đông của Lực lượng Không quân Hoa Kỳ tại Nhật Bản đủ sức thả 250 tấn vật tư mỗi ngày, tiếp tế cho quân Liên Hợp Quốc mắc kẹt.[54]

Dù Tập đoàn quân 9 là một trong những đội hình tinh nhuệ nhất của Trung Quốc, với thành phần gồm toàn cựu binh và cựu tù binh từ Chiến dịch Hoài Hải,[43] vài thiếu sót đã hạn chế năng lực của đội quân này trong trận chiến. Trước khi được Mao đột ngột điều động tới Triều Tiên, Tập đoàn quân 9 dự định được trang bị tại Mãn Châu vào tận tháng 11.[55] Kết quả là Tập đoàn quân 9 hầu như thiếu quần áo ấm cho mùa đông khắc nghiệt ở Triều Tiên.[56] Tương tự, do hậu cần kém, Tập đoàn quân 9 buộc phải bỏ lại pháo hạng nặng,[3][57] mang theo ít lương thực và đạn dược.[56] Tình trạng thiếu lương thực buộc Tập đoàn quân 9 ban đầu phải bố trí một phần ba quân số dự bị cách xa hồ Trường Tân,[58] nạn đói và phơi nhiễm búng phát giữa các đơn vị Trung Quốc, vì không thể bổ sung lương thực trong khu vực dân cư thưa thớt.[56] Vào cuối trận chiến, quân Trung Quốc chết vì lạnh cóng nhiều hơn là chết trong chiến đấu hay vì không kích.[59]

Quân số Trung Quốc thường được ước tính rơi vào khoảng 120.000 người,[4][60] vì Tập đoàn quân 9 gồm 12 sư đoàn với quân số mỗi sư đoàn là 10.000 người.[61] Trước khi đến Triều Tiên, Tập đoàn quân 9 cũng đã được tăng cường. Mỗi quân đoàn trong tổng số ba quân đoàn của Tập đoàn quân 9 đều gồm bốn sư đoàn thay vì ba sư đoàn như thông thường. Bộ binh từ hai sư đoàn Quốc Dân Đảng đầu hàng được tiếp nhận để tăng cường cho các đại đội bộ binh.[62] Đa phần đại đội đều có hơn 200 người,[63] chỉ một vài đại đội có khoảng 150 người.[64] Tuy nhiên, không kích Liên Hợp Quốc, năng lực hậu cần kém và thời tiết giá lạnh cũng khiến Tập đoàn quân 9 mất mát đáng kể quân số khi nỗ lực tiếp cận chiến trường. Chẳng hạn, vào ngày Tập đoàn quân 9 tiến vào Triều Tiên, hơn 700 người đã thương vong vì tê cóng trong khi hầu hết phương tiện vận tải Trung Quốc đều tiêu tùng do không kích Liên Hợp Quốc.[3] Thật vậy, trong suốt quá trính diễn ra trận chiến, tù binh Trung Quốc báo cáo rằng hầu như mọi sư đoàn của Tập đoàn quân 9 đều thiếu quân số, với chỉ khoảng 6.500 đến 7.000 người.[65] Những yếu tố kể trên, cộng với sự không chắc chắn về cách bài binh bố trận của Trung Quốc trong các nguồn phương Tây,[lower-alpha 6] khiến một số sử gia phải sửa quân số Trung Quốc xuống mức thấp nhất là 60.000 người trong suốt trận chiến.[2]

Cuối cùng, tất cả 12 sư đoàn của Tập đoàn quân 9 đều được triển khai, mặc dù Sư đoàn 78 và 88 của Quân đoàn 26 PVA không chạm mặt lực lượng Liên Hợp Quốc trong suốt quá trình chiến đấu.[66] Tám sư đoàn của Quân đoàn 20 và 27 PVA là lực lượng tấn công nòng cốt.[44] Bốn sư đoàn của Quân đoàn 26 PVA là lực lượng dự bị, chỉ được triển khai sau khi Quân đoàn 20 và 27 PVA kiệt quệ quân số.[67]